Hevig menstrueel bloedverlies

De gemiddelde hoeveelheid bloedverlies bij een menstruatie is 50-70 milliliter. Daarvan verlies je gemiddeld 80% gedurende de twee eerste dagen. Een menstruatie wordt overvloedig genoemd als je meer dan 80-100 milliliter bloed per keer verliest. Omdat bloedverlies tijdens de menstruatie lastig te meten is, wordt een menstruatie ook overvloedig genoemd als je vaker dan een keer per 2 uur een tampon of maandverband moet wisselen, of als je stolsels verliest.

Oorzaken

De meest voorkomende oorzaak is een cyclus zonder eisprong. Na de eisprong maak je het hormoon progesteron in de eierstok. Via het bloed komt dit hormoon ook in de slijmvlieslaag van de baarmoeder = endometrium terecht. Door het hormoon estradiol dat gedurende de hele cyclus in de eierstok wordt gemaakt wordt het baarmoederslijmvlies dikker. Door progesteron wordt het endometrium omgevormd, zodat een embryo  makkelijk kan innestelen. Ben je niet zwanger, dan wordt het slijmvlies afgestoten. Hierdoor ontstaan wondjes in de laag onder het slijmvlies, uit die wondjes loopt het menstruatiebloed. Vrouwen in hun vruchtbare levensjaren tussen 15-45 jaar, hebben meestal een eisprong 14 dagen voor de menstruatie inzet. Dus heb je een cyclus van 28 dagen dan is de eisprong op dag 14, bij een cyclus van 26 dagen op dag 12 en bij een cyclus van 30 dagen op dag 16 enz. Hoe ouder je wordt – hoe ouder de eierstokken worden – hoe minder vaak een eisprong optreedt. Je kunt een perfect regelmatige cyclus en toch geen eisprong hebben. Of je hebt dan wel een eisprong, maar er wordt niet genoeg progesteron gemaakt in de eierstok. Dus hoe dichter je bij de menopauze komt, de allerlaatste menstruatie, hoe meer bloedverlies er is tijdens de menstruaties.Vaak wordt de menstruatiecyclus richting overgang onregelmatig en treedt daarbij langdurig en hevig bloedverlies op.

Stress is een belangrijke factor bij tekort aan progesteron. Het hormoon dat overvloedig wordt aangemaakt bij chronisch stress, cortisol, bezet de receptoren voor progesteron. Progesteron dat wordt gemaakt werkt niet meer goed.

Een andere reden voor cycli zonder ovulatie is PCOS, polycysteus ovariumsyndroom. Dit syndroom kan ook bij jonge vrouwen optreden.

In de baarmoeder aanwezige vleesbomen of poliepen aanwezig zijn. Poliepen zitten in de baarmoederholte en bestaan uit verdikt baarmoederslijmvlies. Vleesbomen, myomen, zijn woekeringen van spierweefsel in de baarmoeder. Zij ontstaan mede door inwerking van een krachtig werkend vormen van oestrogeen op de spierlaag, 4OH en 16OH oestron. Dit zijn stofwisselingsproducten van oestrogeen.

In het bijzonder de myomen die net onder het baarmoederslijmvlies zitten en die kunnen uitstulpen in de baarmoederholte kunnen hevige menstruaties veroorzaken. Als een poliep of een myoom ruimte inneemt in de baarmoederholte kan de baarmoeder tijdens de menstruatie niet goed samentrekken, waardoor de bloedvaatjes niet goed dicht gaan en het bloedverlies heviger is en langer duurt. Omdat de baarmoeder zich toch blijft samentrekken gaat dit probleem ook gepaard met flinke krampen, dysmenorroe.

Adenomyose is een minder vaak voorkomende oorzaak. Bij dit probleem bekleedt het baarmoederslijmvlies niet alleen de baarmoederholte, maar groeit het ook in de spierlaag van de baarmoeder naar binnen. Het oppervlak van het slijmvlies kan verdubbelen of zelfs nog meer toenemen, daardoor worden de bloedingen heviger. Ook treden vaak hevige krampen op.

Ongeveer 10% van de vrouwen heeft vanaf de eerste menstruaties al te kampen met ruim bloedverlies. Dit probleem komt dan meestal vaker voor in de familie, bij bijvoorbeeld moeder, oma, zussen, tantes. Een aangeboren bloedstollingsstoornis kan dan de oorzaak zijn.

Hoe ruimer het bloedverlies, hoe vaker stolsels gevormd worden. In tegenstelling tot alle andere bloed dat uit wonden stroomt, hoort menstruatiebloed niet te stollen. Gestold bloed, verlaat de baarmoeder veel minder makkelijk via de baarmoedermond. De baarmoeder zal meer gaat samentrekken om bloedstolsels uit de holte te duwen, hierdoor neemt menstruatiepijn toe en zal het bloedverlies langer duren.

Behandeling

Bloedverlies kan duidelijk verminderen als er geen stolsels meer gevormd worden. Het middel dat daarvoor gebruikt kan worden heet tranexaminezuur, Cyclokapron. Dit hoeft alleen te worden genomen tijdens de eerste dagen van de menstruatie en heeft nauwelijks bijwerkingen. Het werkt nog beter als tegelijkertijd een pijnstiller als Naproxen wordt geslikt.

Bij cycli zonder eisprong kan het geven van bio-identiek progesteron (Utrogestan) of van progestativa (Duphaston, Provera, Orgametril) in de laatste 10-14 dagen van de cyclus een goede optie zijn. Huisartsen stellen vaak voor om te starten met de ‘pil’, of om een hormoonspiraaltje te laten plaatsen (Mirena, Kyleena). 

Ook kan het baarmoederslijmvlies in zijn geheel worden weggebrand, een z.g. ‘ballontherapie’, ‘endometriumablatie’ of ‘Novasure’. Deze ingreep wordt gedaan door een gynaecoloog, plaatselijke verdoving kan mogelijk zijn. Soms wordt geadviseerd de baarmoeder te verwijderen via de vagina, via een snee in de buik of laparoscopisch, een kijkoperatie.

Myomen (vleesbomen) en poliepen in de baarmoederholte kunnen meestal goed worden weggehaald door een hysteroscopische operatie. Via een kijkbuisje wordt het weefsel weggesneden door de gynaecoloog. Deze ingrepen vinden meestal plaats met goede verdoving, een ruggenprik of narcose.

Als de baarmoeder sterk vergroot is door myomen wordt veelal een operatieve verwijdering van de baarmoeder aangeboden, al dan niet laproscopisch. Dat kan een goede en definitieve oplossing zijn voor het probleem. Alternatieven zijn het dichtmaken van de slagaders naar de baarmoeder. De aanvoer van bloed stagneert en myomen sterven af. Dit heet embolisatie. 

Er zijn ook geneesmiddelen die myomen helpen verkleinen: hormoonblokkeerders als Lucrin en Esmya. Esmya is inmiddels niet meer in gebruik voor deze indicatie. Dit vanwege de onomkeerbare kans op beschadiging van de lever.

Adenomyose is lastig te behandelen. Een Mirenaspiraal of de pil werken niet altijd voldoende. Soms wordt het advies gegeven de baarmoeder te verwijderen.

Complementaire behandelingen

Hevige menstruaties zijn van alle tijden. Van oudsher werden voor dit probleem kruiden ingezet. Bijvoorbeeld vrouwenmantel (alchemilla), salie (salvia), herderstasje (capsella bursa) en witte dovenetel (lamium album). Een thee van deze kruiden is mogelijk, ook zijn er tincturen verkrijgbaar. Ook binnen de Chinese fytotherapie worden specifieke kruiden en paddenstoelen voor dit probleem gebruikt. Andere mogelijkheden zijn acupunctuur en voetzoolreflexmassage.

Als progesteron onvoldoende wordt aangemaakt of onvoldoende werkt door hoge cortisolwaarden – stress – kan Rhodiola helpen en/of Vitex Agnus Castus (Monnikenpeper).

Als het achterliggende probleem vermoedelijk gelegen is in gestoorde stofwisseling van estradiol kan onderzoek van urine duidelijk maken welke stap van de stofwisseling precies te langzaam of te snel verloopt. 

Aanpassingen in voeding (veel groenten, in het bijzonder koolsoorten), weglaten van suiker, vermijden van alcohol en verminderen van koffie en bepaalde kruiden worden aangeraden om de oestrogeenstofwisseling te verbeteren.

Goede resultaten kunnen geboekt worden met broccolikiemextract (DIM, brassica italica) en met lijnzaad (lignanen). In de Ayurvedische geneeskunde wordt hiervoor vaak geelwortel (curcuma longa) gebruikt.

Myomen kunnen krimpen onder invloed van groene thee extract, er daarvoor een hoge dosis nodig van 2 tot 3  keer per dag 400 mg coffeïnevrij groene thee extract (EGCG) gedurende minstens 6 maanden.

Voor onderzoek naar de oorzaak van overmatige en/of pijnlijke menstruaties en voor informatie over behandelingsmogelijkheden kun je terecht bij de Hormoonpoli.